Nâng cao năng suất lúa bằng quy luật "2 xanh - 2 vàng"

Khác với cây rau (thu hoạch lá), cây lúa thu hoạch hạt nên bón thừa phân đạm vào cuối vụ (lúc lúa làm đòng trở đi) lúa giữ màu xanh liên tục sẽ dẫn đến phát triển thân, lá, còn bông hạt kém. Ruộng lúa muốn đạt năng suất cao, phải hiểu quy luật “2 xanh - 2 vàng” để điều khiển cây lúa.

XANH 1: Lúc bắt đầu gieo, chuẩn bị mặt ruộng tốt, giống tốt, ngâm ủ nảy mầm trên 90%, khi gieo xuống cây lúa sẵn sàng mọc và có màu xanh khi ra lá đầu tiên - gọi là xanh 1. Trường hợp ngược lại, khi gieo cây lúa không mọc nổi, lá bị vàng là trái quy luật. Giữ màu xanh cây lúa giai đoạn xanh 1 cho đến cuối thời kỳ đẻ nhánh hữu hiệu (từ lúc gieo cho đến khoảng 30 ngày sau khi gieo). Trong giai đoạn này nếu có sử dụng thuốc trừ cỏ 2,4D chỉ nên áp dụng vào hai thời kỳ: 15 - 18 ngày sau sạ (trước lúc bón phân đợt 2) và 30 - 38 ngày sau sạ (sau khi lúa đã đẻ kín hàng) sẽ không ảnh hưởng đến quy luật xanh 1 này. Kết hợp phòng trừ sâu bệnh tốt, lưu ý bọ trĩ, sâu phao, cháy lá.

VÀNG 1: Cho cây lúa chuyển sang màu vàng tranh lúc chuẩn bị đón đòng là cần thiết. Nếu ruộng lúa chuyển sang màu vàng tranh trước lúc đón đòng là sai quy luật vàng 1, cây sẽ phát triển thân lá, về sau nhiều sâu bệnh, bông hạt kém, lốp đổ. Biện pháp tích cực tác động cây lúa chuyển sang màu vàng 1 là: Bón phân đợt 2 sớm (18 - 20 ngày sau sạ), không đợi cấy dặm xong mới bón. Bón phân đợt 2 là nuôi những nhánh đã đẻ trước đó đủ dinh dưỡng sẵn sàng trở thành những chồi cho bông về sau. Các nhánh đẻ muộn về sau, do bón phân đợt 2 sớm nên ruộng lúa sẽ hết phân lúc các nhánh phụ này có dưới 3 lá, sẽ tự chết. Điều này tạo ra ruộng lúa có ít lá ủ, thông thoáng, các nhánh chính khỏe, mập sẽ cho bông dài, nhiều hạt.

Nên cắt nước lúc ruộng lúa đã đẻ kín hàng (30 - 40 ngày sau sạ) với mục đích là hạn chế nhánh đẻ vô hiệu, làm cho đất thông thoáng, giảm bớt độc chất trong môi trường ngập nước, cây lúa cứng, ít sâu bệnh chuyển sang làm đòng hết sức thuận lợi. Màu sắc lá lúa từ màu xanh đậm (30 ngày sau sạ) sẽ lợt dần đến khi chuyển sang màu vàng tranh (40 - 45 ngày sau sạ).

XANH 2: Khi ruộng lúa có 2/3 chuyển sang màu vàng tranh (khoảng 40 - 45 ngày đối với các giống có thời gian sinh trưởng 90 - 95 ngày) thì đưa nước vào và bón phân theo kỹ thuật “không ngày, không số”: chỗ lúa vàng tranh bón 50 kg urê + 50 kg kali/ha; chỗ lúa còn xanh (lúa tốt), bón 100 kg kali/ha, không bón urê; chỗ nửa vàng nửa xanh, lúa còn hơi tốt, bón 15 kg urê + 75 kg kali/ha. Nếu bón phân đúng kỹ thuật, khi cây lúa trổ phải có màu xanh (đặc biệt 3 lá trên cùng phải xanh bền, xanh lâu mới tạo năng suất cao), gọi là xanh 2. Nếu vì lý do gì, từ khi lúa đã trổ - chín sữa bị vàng là trái quy luật. Các biện pháp chính giữ cho 3 lá trên cùng là không sạ quá dày, bón phân cân đối, tránh thừa phân đạm, lân vào cuối vụ, nước đầy đủ (làm đòng đến chín sáp), phòng trừ sâu bệnh tốt, nếu lá vàng có thể xịt phân bón lá để xanh lâu.

VÀNG 2: Cần tháo nước trước lúc thu hoạch để thúc đẩy quá trình chín của ruộng lúa, tạo điều kiện cho lúa chuyển sang vàng 2. Tùy theo địa hình, nếu ruộng lúa có địa hình cao, dễ mất nước thì chỉ cần tháo nước trước 5 - 7 ngày. Ruộng có địa hình trũng, lầy thụt, cần tháo nước trước 10 - 15 ngày.